Gorinchemse natuur

Het Lindelaantje, de Arkelsedijk, de Dalemwal, de uiterwaarden en natuurgebied de Avelingen scoren het hoogst op biodiversiteit in Gorinchem stond in de plaatselijke krant.
Omdat ik regelmatig een rondwandeling maak over de stadswal kwam ik op het idee om eens te kijken wat ikzelf zoal kon vinden.
Soms maak ik op verschillende dagen foto's van dezelfde plant, zodat ik de bloeistadiums beter kan herkennen.
De bedoeling is om dit gedurende 18 maanden (anderhalf jaar) te doen.

Voor mijzelf heb ik de wal opgedeeld in zes stukken waarvan ik de naam steeds bij de foto zet:

1. Dalemwal - vanaf de Dalempoort tot de Vijfde uitgang (inclusief de Oostgracht).
2. Woelse Waard - als je onder de Dalempoort doorloopt, langs de Dalemsedijk tot het Dalemse Sluisje.
3. Bagijnenwal - vanaf de Vijfde uitgang via de Ondervloed tot de Arkelpoort.
4. Binnenstad - vanaf de Arkelpoort via de Kanselpoortweg langs de jachthaven tot de uitgang bij het Tolhuis.
5. Buiten de Waterpoort - vanaf de uitgang bij het Tolhuis via het strandje terug langs de Waal tot het Eind.
6. Altenawal - vanaf het Eind via de sluis in de Lingehaven tot de Dalempoort.

In onderstaand kaartje heb ik geprobeerd deze zes stukken zo goed mogelijk in te tekenen.

Voor onderweg heb ik op m'n telefoon de Obsidentify app, De Gewiekste Vogelgids gebruik ik om vogels op te zoeken.
Beschouw deze pagina maar als een natuurschriftje met ingeplakte plaatjes.
Aantekeningen met weetjes en geheugensteuntjes voor mezelf staan helemaal achterin.

Zodoende kan ik m'n "Kennis der Natuur" wellicht op deze manier vergroten - je moet tenslotte eenvoudig beginnen nietwaar?
10-04-2024 Dalemwal - Raapzaad
10-04-2024 Dalemwal - Madeliefje
10-04-2024 Dalemwal - Paardenbloem
10-04-2024 Dalemwal - Look-zonder-look
10-04-2024 Dalemwal - Fluitenkruid
10-04-2024 Dalemwal - Gewone smeerwortel
10-04-2024 Dalemwal - Scherpe Boterbloem
10-04-2024 Dalemwal - Witte dovenetel
12-04-2024 Dalemwal - Wilde hyacint
12-04-2024 Dalemwal - Sleedoorn bloesem
14-04-2024 Dalemwal - Grote brandnetel
14-04-2024 Dalemwal - Gewone berenklauw
14-04-2024 Dalemwal - Glad walstro
14-04-2024 Dalemwal - Groot streepzaad
14-04-2024 Dalemwal - Hondsdraf
14-04-2024 Dalemwal - Gewoon speenkruid
20-04-2024 Dalemwal - Klimop
21-04-2024 Dalemwal - Overblijvende ossentong
21-04-2024 Dalemwal - Gewone smeerwortel
21-04-2024 Dalemwal - Pinksterbloem
21-04-2024 Dalemwal - Heggenwikke
22-04-2024 Dalemwal - Groot streepzaad in bloei
23-04-2024 Dalemwal - Braam
23-04-2024 Dalemwal - Groot hoefblad
23-04-2024 Dalemwal - Kleefkruid
23-04-2024 Dalemwal - Rode kornoelje
23-04-2024 Bagijnenwal - Veldsla
23-04-2024 Bagijnenwal - Smalle weegbree
23-04-2024 Binnenstad - Daslook
23-04-2024 Buiten de Waterpoort - Bosvergeet-mij-nietje
23-04-2024 Buiten de Waterpoort - Zachte ooievaarsbek
23-04-2024 Buiten de Waterpoort - Rimpelroos
23-04-2024 Buiten de Waterpoort - Wede
28-04-2024 Binnenstad - Gewone vlier
28-04-2024 Binnenstad - Eenstijlige meidoorn
28-04-2024 Buiten de Waterpoort - Bijvoet
28-04-2024 Binnenstad - Bloesem van de witte paardenkastanje
28-04-2024 Binnenstad - Gewone ereprijs
28-04-2024 Binnenstad - Bonte gele dovenetel
28-04-2024 Binnenstad - Kropaar
28-04-2024 Binnenstad - Klein kruiskruid
28-04-2024 Bagijnenwal - Robertskruid
02-05-2024 Bagijnenwal - Mahonie in bloei
02-05-2024 Binnenstad - IJle dravik
02-05-2024 Binnenstad - Gewone vogelmelk
02-05-2024 Dalemwal - Plataan
06-05-2024 Binnenstad - Rode klaver
06-05-2024 Binnenstad - Jacobskruiskruid
06-05-2024 Binnenstad - Akkervergeet-mij-nietje
07-05-2024 Binnenstad - Gewone melkdistel
17-05-2024 Bagijnenwal - Margriet
17-05-2024 Binnenstad - Witte klaver
17-05-2024 Buiten de Waterpoort - Vlasbekje
17-05-2024 Buiten de Waterpoort - Grote engelwortel
22-05-2024 Buiten de Waterpoort - Muurpeper
22-05-2024 Buiten de Waterpoort - Hopklaver
22-05-2024 Buiten de Waterpoort - Vogelwikke
22-05-2024 Dalemwal - Knoopkruit
22-05-2024 Dalemwal - Akkerdistel
22-05-2024 Dalemwal - Witte waterlelie
22-05-2024 Dalemwal - Braam bloesem
24-05-2024 Altenawal - Italiaans raaigras
24-05-2024 Altenawal - Gekroesde melkdistel
27-05-2024 Buiten de Waterpoort - Gewone raket
27-05-2024 Buiten de Waterpoort - Kruipertje
27-05-2024 Buiten de Waterpoort - Echte valeriaan
31-05-2024 Dalemwal - Wolfspoot
31-05-2024 Binnenstad - Beemdooievaarsbek
14-06-2024 Buiten de Waterpoort - Groot kaasjeskruit
09-07-2024 Bagijnenwal - Mahonie na de bloei komen de bessen
01-08-2024 Woelse Waard - Canadese fijnstraal
01-08-2024 Woelse Waard - Speerdistel
01-08-2024 Woelse Waard - Gestreepte teunisbloem
01-08-2024 Woelse Waard - Wilde cichorei
04-08-2024 Woelse Waard - Boerenwormkruid
04-08-2024 Woelse Waard - Beklierde duizendknoop
04-08-2024 Woelse Waard - Melganzenvoet
04-08-2024 Woelse Waard - Reukloze kamille
04-08-2024 Woelse Waard - Grote kattenstaart
04-08-2024 Dalemwal - Haagwinde
08-08-2024 Dalemwal - Gewone vlier met steenvruchtjes
24-08-2024 Dalemwal - Gewone berenklauw (bijna uitgebloeit)
24-08-2024 Dalemwal - Moerasandoorn
24-08-2024 Dalemwal - Gele plomp
03-09-2024 Binnenstad - Akkerwinde
03-09-2024 Buiten de Waterpoort - Teunisbloem
03-09-2024 Binnenstad - Vruchten van de witte paardenkastanje
03-09-2024 Binnenstad - Grote kaardebol
05-09-2024 Altenawal - Late guldenroede
27-09-2024 Buiten de Waterpoort - Bezemkruiskruid
23-03-2025 Woelse Waard - Herik
23-03-2025 Woelse Waard - Paarse dovenetel
23-03-2025 Woelse Waard - Klein hoefblad
23-03-2025 Woelse Waard - Grote ereprijs
21-07-2025 Woelse Waard - Wilde reseda
21-07-2025 Woelse Waard - Tuinkaasjeskruit
21-07-2025 Woelse Waard - Vijfdelig kaasjeskruit
21-07-2025 Woelse Waard - Grote weegbree

Soort Bloeitijd Bijzonderheden
Raapzaad april-juni raapzaadolie bevat veel onverzadigde vetzuren en vitamine E
Madeliefje januari-november geneeskrachtig
Paardenbloem april-juli jonge bladeren zijn eetbaar
Look-zonder-look april-juni eetbaar (wordt gebruikt in kaas)
Fluitenkruid mei-augustus van de holle stengel kun je een fluit maken
Gewone smeerwortel mei-juli trekt veel hommels
Scherpe boterbloem mei-september overblijvend en giftig
Witte dovenetel april-oktober trekt veel hommels
Wilde hyacint april-mei trekt veel bijen
Sleedoorn maart-april vogels eten de vruchten
Grote brandnetel juli-oktober waardplant voor veel vlindersoorten
Gewone berenklauw juni-september trekt veel insecten
Glad walstro mei-september eetbaar (werd vroeger gebruikt in kaasproductie)
Groot streepzaad mei-augustus vogels eten de zaden
Hondsdraf april-juni geneeskrachtig en eetbaar
Gewoon speenkruid maart-mei overblijvend en giftig
Klimop september-oktober vogels eten de bessen in het voorjaar
Overblijvende ossentong mei-augustus vaste stinsenplant
Pinksterbloem april-juni geneeskrachtig (bloedzuiverend en bevat veel vitamine C)
Heggenwikke mei-juni de nectar lokt mieren
Braam mei-augustus geneeskrachtig en eetbaar (veel vitaminen)
Groot hoefblad april-mei overblijvend en giftig
Kleefkruid juni-oktober haakt zich aan van alles vast om te klimmen
Rode kornoelje mei-juni van het taaie hout maakte men vroeger deurhendels
Veldsla april-mei eetbaar (hoog gehalte vitamine C)
Smalle weegbree mei-september geneeskrachtig (insectenbeten, kleine wondjes en brandnetelsteken)
Daslook mei-juni geneeskrachtig en eetbaar
Bosvergeet-mij-nietje mei-juli heeft de kleinste stuifmeelkorrels van onze inheemse flora
Zachte ooievaarsbek mei-oktober de zaden worden ver weggeschoten
Rimpelroos juni-september vruchten leveren vruchtvlees voor vitaminerijke rozenbottelgelei
Wede mei-juli zeldzaam, komt alleen langs de Rijn, Lek en Waal voor (zwak giftig)
Gewone vlier juni-juli geneeskrachtig (bloemen sterk geurend)
Eenstijlige meidoorn mei-juni geneeskrachtig
Bijvoet juli-november geneeskrachtig en eetbaar
Witte paardenkastanje april-mei kastanjes vallen september en oktober van de boom (giftig)
Gewone ereprijs mei-juli verliezen kroonbladen binnen enkele minuten na plukken
Bonte gele dovenetel mei-juli brandnetel zonder brandharen
Kropaar mei-september grassenfamilie
Klein kruiskruid februari-november eenjarig en giftig
Robertskruid mei-oktober heeft een sterke onaangename geur
Mahonie april-mei bessen zijn in de winter voedsel voor zangvogels
IJle dravik mei-september grassenfamilie
Gewone vogelmelk april-mei bloemen openen alleen in de zon (giftig)
Plataan mei aangeplante kruising tussen Amerikaanse en Oosterse plataan
Rode klaver juni-september hoogwaardig veevoer en verbetert de bodemkwaliteit
Jacobskruiskruid juli-september giftig voor vee en het bevat kankerverwekkende stoffen
Akkervergeet-mij-nietje april-september komt voor op voedsel en kalkrijke grond
Gewone melkdistel juni-oktober als je de stengel breekt komt er wit, zuur sap uit
Margriet juni-oktober goede snijbloem voor boeketten
Witte klaver mei-september verdraagt zout en betreding
Vlasbekje juni-oktober geneeskrachtig (urinedrijvend en laxerend)
Grote engelwortel juli-september geneeskrachtig en eetbaar
Knoopkruit juni-november bloemen trekken bijen en vlinders aan
Akkerdistel juli-september wordt als onkruid gezien door boeren
Witte waterlelie juni-augustus bloemen zijn alleen overdag open
Muurpeper juni-augustus geneeskrachtig (tegen vaatziekten)
Hopklaver mei-oktober pionierplant op in de zomer basische bodems
Vogelwikke juni-augustus klimt met ranken in andere planten
Italiaans raaigras mei-oktober goed voedergras voor vee
Gekroesde melkdistel juni-oktober lijkt op gewone melkdistel maar heeft stekeliger gerande bladeren
Gewone raket mei-oktober waardplant voor het koolwitje maar giftig
Kruipertje juni-oktober grassenfamilie - ook wel muizengerst genoemd
Echte valeriaan mei-augustus geneeskrachtig (zit in rustgevende middelen)
Wolfspoot juli-september groeit op meest natte bodems
Beemdooievaarsbek juni-augustus overblijvend kruit komt vaak in groepen voor
Groot kaasjeskruit juni-oktober geneeskrachtig (thee helpt bij hoest, loopneuzen en ontstekingen)
Canadese fijnstraal juli-oktober pionierplant
Speerdistel juni-september is een van de waardplanten van de distelvlinder
Gestreepte teunisbloem juni-augustus geneeskrachtig (de zaden bevatten medicinale olie)
Wilde cichorei juli-oktober levert inuline als suikervervanger voor diabetici
Boerenwormkruid juli-september overblijvend en giftig
Beklierde duizendknoop juni-september andere namen hiervoor: bleek knoopkruit of knopige duizendknoop
Melganzenvoet juli-oktober vroeger werden de gemalen zaden in brood gebruikt
Reukloze kamille juni-oktober heeft een zwakkere geur en is niet medicinaal zoals echte kamille
Grote kattenstaart juli-september werd vroeger gebruikt als bloedstelpend middel en tegen eczemen
Haagwinde juni-september deze bloemen (ook wel pispotjes genoemd) trekken nachtvlinders aan
Moerasandoorn juni-september indicator van hoog waternivo en vrij zeldzaam
Gele plomp juni-augustus de vruchten rijpen onder water (giftig)
Akkerwinde juni-september kleiner dan haagwinde wit of roze gestreept - overwoekeraar
Teunisbloem juni-augustus geneeskrachtig (de zaden bevatten medicinale olie)
Grote kaardebol juli-augustus de lila kleur kun je eind juli vrij kort zien
Late guldenroede augustus-oktober verdringt inheemse flora, inperken door 2x per jaar te maaien
Bezemkruiskruid augustus-oktober overblijvend en giftig
Herik juni-oktober bij kneuzing ruikt het naar mosterd
Paarse dovenetel maart-oktober eenjarige uit de lipbloemen familie
Klein hoefblad maart-april geneeskrachtig (tegen hoest en heesheid)
Grote ereprijs januari-december eenjarige uit de weegbree familie
Wilde reseda mei-september een-tweejarig, werd gebruikt om hun gele kleurstof
Tuinkaasjeskruit juni-oktober de kaasjeskruit-familie bestaat uit zo'n 50 soorten
Vijfdelig kaasjeskruit juni-oktober warmte-indicator, vrij zeldzaam
Grote weegbree juni-oktober geneeskrachtig (wondmiddel, laxeermiddel, huiduitslag)
10-04-2024 Oostgracht - Grauwe gans
23-04-2024 Lingehaven - Fuut
07-05-2024 Oostgracht - Canadese gans
08-08-2024 Oostgracht - Kokmeeuw
03-09-2024 Buiten de Waterpoort - Kauw
03-09-2024 Buiten de Waterpoort - Wilde eend (vrouw)
03-09-2024 Buiten de Waterpoort - Houtduif
03-09-2024 Dalemwal - Ekster paartje
06-10-2024 Oostgracht - Blauwe reiger
24-10-2024 Woelse Waard - Kuifeend
20-12-2024 Woelse Waard - Meerkoet
20-12-2024 Binnenstad - Zwarte kraai
17-02-2025 Oostgracht - Waterhoen
17-02-2025 Binnenstad - Grote zilverreiger
01-04-2025 Oostgracht - Wilde eend (man)

Aantekeningen

In de loop van de tijd heb ik wat begrippen geleerd die ik nooit goed had begrepen of kon omschrijven:
Biodiversiteit is de verscheidenheid van leven.
Een ecosysteem is een landschap wat samen met z'n bewoners een eigen samenleving vormt.
Specialisten zijn planten en dieren die zich aan bepaalde omstandigheden aanpasten.
Oppertunisten zijn planten en dieren die met een grote variatie aan omstandigheden kunnen omgaan.
Als de omstandigheden snel veranderen zullen de oppertunisten eerder overleven dan de specialisten.

Verwar fluitenkruid en berenklauw niet met elkaar
Fluitenkruid en berenklauw lijken op elkaar - fluitenkruid heeft dunnere stengels en fijnere witte bloemen dan de berenklauw.
Fluitenkruid bloeit van april tot juni en de berenklauw van juni tot oktober.
De berenklauw veroorzaakt jeuk en huidirritatie, blootgesteld aan zonlicht kunnen brandblaren ontstaan.
Bij de Reuzenberenklauw ontstaan grote blaren, brandwonden en zelfs bloedvergiftiging.

Brandneteljeuk verhelpen
Als je met een brandnetel in aanraking komt geeft dat een vervelende prikkende jeuk en je kunt er zelfs bultjes van krijgen.
Weegbree: breek de bladeren doormidden en wrijf over de jeukende plek. Tussen mei en november beschikbaar.
Paardebloem: wrijf het gele deel van de paardebloem over de jeukende plek.
Munt: wrijf gekneusde muntblaadjes over de bultjes.
Hondsdraf: pluk de blaadjes, knijp ze fijn en wrijf het sap over de pijnlijke plek. Bloeit tussen april en juni.
Veldzuring: laat het (eerst prikkende) sap uit de plant op de jeukende plek lopen. Is in mei en juni beschikbaar.

Het verschil tussen de Haagwinde en de Akkerwinde
De bloemen van de haagwinde blijven s'avonds en s'nachts open en trekken veel nachtvlinders aan.
Alleen bij slecht weer zijn ze gesloten.
De bloemen van de akkerwinde zijn wit of roze gestreept en zijn alleen overdag open.
Akkerwinde laat andere planten verstikken door zich eromheen te wikkelen.
Het kleinste stukje wortelstok groeit uit tot een nieuwe plant. Zelfs met herbiciden laat hij zich niet uitroeien.

Overblijvend en eenjarig
Een overblijvende plant of kruid kan meer dan eenmaal tijdens zijn levensduur bloeien en sterft niet af na de eerste bloei.
Ze hebben dus een meerjarige levenscyclus.
Een eenjarige plant of kruid voltooit zijn levenscyclus van kieming tot zaad binnen een jaar.
Na de zaadzetting en bloei en gaat deze aan het eind van dat jaar dood.